Dormansi Nedir?

Dormansi, tarım ile uğraşan birçok kişinin bildiği bitkilerle alakalı bir durumdur. Dormansi bitki ve tohumun otokontrol sistemi ile olumsuz çevre koşullarında büyüme ve gelişimini ortam koşulları tekrar uygun hale gelene kadar durdurmasıdır. Bu durum tohumlarda ve çok yıllık bitkilerde sık gözlemlenen bir durumdur. Adaptasyon süreci olarak bilinen bu süreç ile bitki ve tohumlar enerjilerini koruyarak ortam koşulları daha elverişli olana kadar yaşamlarını sürdürürler. 

Bitkilerde Dormansi Neden Olur?

Dormansi ne demek?​ sorunun cevabı biliniyorsa bitkilerde dormansi neden oluşur? Sorunun cevabını da bilinmelidir. Bitkilerde dormansinin oluşma nedenleri şunlardır;

• Hormonal Değişiklikler: Bitki ve tohumlar absisik asit gibi hormonlar dormansiyi tetikler. Absisik asit bitkilerde büyümeyi ve gelişmeyi engeller.

• Işık Yetersizliği: Bitkiler enerjilerini fotosentez yoluyla güneşten alırlar. Eğer bitki yeteri kadar güneş ve ışık almazsa yaşamını sürdürmesi için gerekli olan enerjiyi depolayamaz ve bu durum dormansiyi tetikler. Bitki tekrar yeteri kadar güneşe ve ışığa maruz kalana kadar bu süreç devam eder.

• Kuraklık: Bitkiler için ışık kadar önemli bir diğer unsur sudur. Bitkiler besinlerin büyük bir kısmını sulardan alır. Bu nedenle suyun azaldığı ve kuraklığın başladığı dönemlerde bitkiler kendilerini korumak için dormansiye girer.

• Düşük Sıcaklıklar: Kış aylarında bitkiler dormansiye girer. Bu sayede bitki soğuktan korunur ve enerjilerini depolar.

Bitkilerde Dormansi Örnekleri Nelerdir?

Dormansi bitkilere özel bir süreçtir ve her bitki türünde farklılık gösterir. Fakat her bitki dormansiye girmez. Dormansiye giren bitkiler şunlardır;

• Tohumlar: Dış kabukları sert olan tohum filizlenmek için uygun ortam koşulları oluşana kadar dormansiye girer.
• Çok Yıllık Bitkiler: Geneli toprak altındaki bölümlerde oluşan çok yıllık bitkiler bahar dönemi gelen kadar dormansiye girer. Hava koşulları yeniden uygun koşullara geldiğinde tekrar büyümeye başlar.
• Ağaçlar: Ağaçlar kış aylarında yapraklarını dökerek enerjilerini korurlar. 

Dormansi ve Çimlenme Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır​?

Tohumlar sadece uygun ortam koşulları bulunduğunda filizlenirler. Bu ortam koşullarından herhangi biri oluşmadığında tohum dormansiye girerek uygun ortam koşullarının oluşmasını bekler. Bu durum filizlenmenin ve çimlenmenin gerçekleşmesini engeller. Tohumun ekili olduğu yerin ışık, su ve sıcaklık seviyelerinin yeterli olmasıyla tohum filizlenecek ve çimlenme oluşacaktır. Tohumda dormansi​ bu nedenle önemlidir.

Apikal Dormansi Nedir​?

Apikal dormansi​ bitkilerin uç kısımlardaki büyümenin hızlı olduğu dönemlerde bitkinin alt kısmının büyümeyi yavaşlatmasına apikal dormansi​ denir. Bitkinin uç kısımları yeterli seviyede uzadıktan sonra ve ortam koşulları da dormansiyi kaldıracak kadar iyi olduğunda Apikal dormansi durur ve bitkinin alt kısımları büyümeye devam eder.

Çift Dormansi Nedir?

Çift dormansi birçok tohumda meydana gelen tohumların hem fiziksel hem de fizyolojik koşullar nedeniyle dormansiye girme durumudur. Bu durumun ortadan kalkması için tohumun dış kabuğunun hasar alması ve tohum içerisindeki kimyasal engelleri ortadan kaldırmak gerekir. Çift dormansi bulunan tüm bitkilerin hayatta kalma şansları diğer bitkilere göre oldukça fazladır.

Yoncada Dormansi Nedir?

Dormansi örnekleri​ arasında en fazla bilinenlerden bir tanesi yonca dormansisidir. Yoncalar kış aylarında fide gelişimini durdurarak kış aylarında daha fazla dayanıma sahip olacaktır. Ortam koşulları tekrar bitkiler için elverişli olduğunda ise dormansi ortadan kalkacak ve yonca bitkisi ortaya çıkmaya devam edecek. Dormansi kırma yöntemleri​ ile tohumların ve bitkilerin tekrar büyüme ve gelişme evrelerine geçişi sağlanır. Dormansi kırma yöntemi doğal yollarla veya yapay yollarda gerçekleşebilir. Doğal yolla dormansi kırılması uygun koşulların oluşması ile gerçekleştir. Bunun dışında doğal olmayan yollarla da dormansi kırmak mümkündür. Bunun için yapay olarak dormansi kırılma koşulları yetiştiriciler tarafından sağlanır. Buna en büyük örnek kısa süreli sıcak su uygulaması ile duman uygulamasıdır.